پارابن نامی است که این روزها شاید زیاد شنیده میشود. از این ماده به عنوان مادهای مضر نام برده شده و تبلیغات و حواشی بسیاری اطراف آن وجود دارد. اما چقدر با این ماده شیمیایی آشنایی دارید و موارد استفاده آن را میدانید؟ این ماده در کجا کاربرد داشته و به چه منظوری استفاده میشود؟ عوارض آن چیست؟ اگر مایلید تا پاسخ این سوالات را بدانید با ادامه این مطلب همراه شوید.
پارابن چیست؟
پارابن
شاید از خود بپرسید چرا لوازم آرایشی یا بهداشتی باید ماده نگهدارنده داشته باشند؟ پاسخ آن ساده است. در فرمول بیشتر کرمها، شامپوها و دیگر اقلام آرایشی، آب وجود دارد. همچنین، آنها شامل مواد فاسد شدنی هستند. بنابراین میکروبها و قارچ بهراحتی میتوانند در محیط این محصولات رشد کرده و گسترش یابند. طبیعی است که هیچکس دوست ندارد یک کرم کپکزده را به صورتش بزند یا موهایش را با شامپویی بشورد که بوی گندیدگی میدهد.
اینجاست که پای نگهدارندههایی همچون پارابن به میان میآید. این ماده قیمت نسبتا ارزانی داشته و قدرت آن نیز در جلوگیری از فساد مواد بسیار خوب است. از این جهت تقریبا در تمامی لوازم آرایشی – بهداشتی، ردپایی از آن دیده میشود. برای اطمینان میتوانید بخش مربوط به ترکیبات کرم آرایشی، شامپو یا صابون خود را چک کنید!
اما طی سالهای اخیر، تحقیقاتی در زمینه پارابن صورت گرفته و مشخص شده است که این ماده چندان هم خالی از ضرر نیست و میتواند مشکلاتی ایجاد کند و بهتر است با نگهدارندههای دیگر جایگزین شود. بنابراین توصیه میشود به هنگام خرید لوازم آرایشی – بهداشتی، برندهایی را انتخاب کنید که فاقد پارابن هستند.
عوارض استفاده از پارابن
هنگامی که شما یک کرم آرایشی خریداری میکنید یا اینکه قیمتی گزاف در مقابل خرید شامپو یا صابون میپردازید، در حقیقت به دنبال بهترکردن پوست خود هستید. حال، اگر این محصولات شامل مادهای باشند که برعکس عمل کرده و عوارض به جای بگذارد، قطعا باعث ناامیدی است. متاسفانه طی سالهای گذشته مشخص شده است که پارابن میتواند مشکلات کوچک و بزرگی برای پوست ایجاد کند.
پارابن میتواند باعث مشکلات پوستی همچون سوزش یا خارش شود. همچنین بیماریهایی همچون درماتیت، روزاسه و حساسیتهای پوستی نیز از دیگر عوارض احتمالی این ماده برشمرده میشود. حتی گفته میشود که پارابن میتواند روی بیماریهای صعب العلاجی همچون سرطان سینه نیز تاثیرگذار باشد. البته این موضوع هنوز به طور یقین به اثبات نرسیده است.
طی تحقیقاتی که بر روی بیماران مبتلا به سرطان سینه انجام گرفت مشخص شد که در بیشتر موارد در تومور سرطانی پارابن وجود داشته است. این موضوع شاید به معنای آن نباشد که پارابن عامل ایجاد سرطان بوده است، اما حداقل نشان میدهد که این ماده میتواند از پوست رد شده و در یکجا انباشته شود.
متاسفانه پارابن میتواند روی تعادل هورمونی بدن نیز تاثیر گذاشته و باعث ترشح بیشتر هورمون استروژن در آقایان شود. ترشح زیاد این هورمون اثرات منفی همچون ناباروری به جای میگذارد. پارابن حتی در بافت برخی از جانوران نیز دیده شده است. این بدان معناست که به دلیل استفاده بشر، محیط زیست نیز به آن آلوده شده و میتواند زندگی دیگر جانداران را نیز به خطر بیندازد.
چگونه اثرات منفی پارابن را کاهش دهیم؟
درست است که پارابن نوعی نگهدارنده ارزان قیمت است اما مواد دیگری نیز هستند که میتوانند همان قابلیت را داشته اما عوارض پارابن را نداشته باشند. از این رو، برخی از تولیدکنندگان با صرف هزینه بیشتر اقدام به تولید محصولات فاقد پارابن میکنند. شاید قیمت نهایی تمامشده برای این اقلام بهداشتی بیشتر باشد، اما قطعا سلامت شما خیلی مهمتر است.
توصیه میشود پیش از خرید، ترکیبات محصول آرایشی مورد نظر خود را بررسی کرده و چنان چه فاقد پارابن بود؛ با خیال راحت آن را خریداری کنید.
جمعبندی
پارابن نوعی ماده نگهدارنده است که بهمنظور جلوگیری از فساد و رشد میکروب ها در محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. اما طی سالهای اخیر مشخص شدهاست که این ماده میتواند باعث عوارضی همچون حساسیتهای پوستی، درماتیت، خارش و … شود. محققان پا را فراتر گذاشته و معتقدند این نگهدارنده حتی ممکن است باعث ناباروری در مردان یا سرطان سینه در زنان شود. درست است که هنوز این عوارض به اثبات قطعی نرسیده، اما عقل سلیم حکم میکند تا از محصولاتی استفاده کنید که فاقد این نگهدارنده شیمیایی هستند.
پارابن ها از پرکاربردترین دسته های مواد نگهدارنده هستند. نگهدارنده ها یا پرزرواتیوها (Preservatives) به موادی اطلاق میشود که جهت محافظت از آلودگی میکروبی یک محصول غذایی یا دارویی در دوره نگهداری محصول و در هنگام مصرف، در فرمولاسیون آن محصول استفاده میگردد. پارابن ها نخستین بار در حدود ۸۵ سال پیش معرفی شدند و به سرعت به یکی از پرمصرف ترین نگه دارنده ها تبدیل شدند. واژه پارابن (Paraben) مخفف پارا هیدروکسی بنزوئیک اسید ( para Hydroxybenzoic Acid) است. از نگاه شیمیایی، پارابن ها خانواده ای از استرهای آلکیل پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید هستند.
۴ استر مهم و پرکاربرد شامل متیل پارابن، اتیل پارابن، پروپیل پارابن، و بنزیل پارابن می باشند. بوتیل پارابن و ایزوبوتیل پارابن نیز در این دسته قرار میگیرند که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. پارابن یکی از ترکیبات شیمیایی رایج در محصولات آرایشی و بهداشتی است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی برای مبارزه با رشد باکتریها و افزایش ماندگاری این محصولات استفاده میشود.
